Lüks Hayat

LÜKS kelimesi Latince ışık anlamına gelen "LUCCA" kelimesinden geliyor (Bebek`teki meşhurLucca`dan hatırlayın). Işık, ışığın parlaklığı, ışık kaynağının parıltısı... Karanlık birodada mum ışığını düşünün nasıl dikkat çeker. İşte lüks de böyledir. Ona sahip olan kişi dikkatleri üzerine çeker. Diğer bir anlamı ise temel ihtiyacın dışında size konfor ve estetik sunan şeylere genel olarak verilen ad. Bubir giyim eşyası veya ulaşım aracı içinde söylenir. Hep anneannelerimizden veya kendi annelerimizden duyarız; bizim zamanımızda o yoktu, bu yoktu diye. Hatta çok da geçmişe gitmeden kendi çocukluğum için bile rahatça söyleyebilirim ki babam yurtdışına çıksında Haribo ayıcık şekerlerden ve Tobleroneçikolata getirsin diye yolunu gözlerdik. Sadece bir şekerleme veya bir çikolatanın o günlerde lüks olmasının altında ürünün o an için kolay elde edilemez olması yatıyordu. Standardın dışında bir özelliği ve o an için sınırlı sayıda olması o ürünü lüks yapıyordu o zamanlar.


Peki, lüksün hayatımızdaki yeri nedir? Niye lüks yaşamlara özeniyoruz?

Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Bölüm Başkanı Nilüfer Narlı`nın ifadesine göre; lüks, herhangi bir tüketim maddesi için ihtiyacı karşılamanın araçsal olarak öneminin ötesinde, o maddenin gösterişli, pahalı ve insanları etkileyici bir özelliğe sahip olması anlamına geliyor. Örneğin benim bir ayakkabıya ihtiyacım varsa ayağımı korumak için gidip standart bir ayakkabı da satın alabilirim. Ama insanları etkilemek istiyorsam gidip sonderece marka bir ayakkabı da alabilirim. Lüksteki en önemli ayrım, sizin ihtiyacınızı karşılaması dışında etrafınızdakileri etkilemenizi sağlamak, havalı, prestijli gözükmek için başvurulan bir yol olmasıdır.

Bugün lüksten anladığımız şey çok daha kişisel. Artık lüks ürünler üreten markalar kişiye özel tasarımlar sunuyorlar. Ne kadar size özel ve ayrıcalıklı olursa okadar lüks olmuş oluyor.

"Tüketiyorum öyleyse varım" Descartes`in "Düşünüyorum öyleyse varım" sözünün yerini günümüzde "Lüks tüketiyorum öyleyse varım" ifadesi aldı. Birçok insan var olabilmek için düşünmek yerine tüketmeyi yeğliyor. Türkiye Cumhuriyeti`nin başlangıç yıllarında burjuvazi olarak adlandırabileceğimiz insanların sayısı çok azdı. Türkiye`de burjuvazi özellikle 1960`lı yıllardan sonra sayıca arttı. Dolayısıyla tarihimizde para çok yeni. Eski bir İngiliz atasözü var, "Eski para sessizdir" diye. Şimdi ise para yeni olduğu zaman bir şekilde bağırmak ve kendini göstermek istiyor. Para nasıl kendini gösterecek? Bir şekilde lüks şeyleri satın alarak, lüks tüketerek. Şu ayrımı da burada yapmak gerekiyor; bir insan kaliteli giyinebilir ve kaliteli bir yaşam sürebilir. Bunu isteyebilir fakat lüks tüketimde gereksinim ve kaliteninde ötesine geçilmekte. Gösteriş buradaki en önemli şey. Bütün mesele göstermek.Dolayısıyla lüks tüketim ile bir insanın kendi görselliğini başkalarını etkilemek için kullanması çok bağlantılı. Bazı kişilerdaha fazla lüks tüketmek istiyor, hatta lüks tüketebildiğini göstermek istiyor. Özellikle böyle bir arzunun arkasında, paraya daha çok yeni kavuşmuş olmanında etkisi var. Zaten dikkat edin, lüks tüketim ürünleri üreten markalar veya firmalar kişinin kendini göstermesini sağlayacak şekilde tasarımlar üretiyorlar.

Günümüzde lüks ürünler için, burjuvazinin aristokrat yaşama duymuş olduğu özenme sonucu doğmuş da denebilir. Fakat burjuva toplumunun üretim ve tüketim biçimi, aristokrasiden farklı olduğu için lüks kavramı da biçim değiştirmiştir. Mesela soyluları giydiren saray terzilerinin devamı sayılabilecek haute couture tasarımcılar kreasyonlarını kişiye özel üretirler. Ancak bunların çoğu bir sektör haline gelmiş, seri üretime dayalı bir yapıyla ilişkide olduklarından aslında kişiye özel üretilen şey, herkes için de üretilmiş olur. Dolayısıyla kişisel moda aynı zamanda kitlesel bir modanında öncüsü durumuna gelir. Bugünkü moda anlayışı doğmuş olur. Bunun için de, ne kadar kişisele ve tasarımcının elinden çıkan parçaya yakınsa o kadar lüks olur. Bizim toplumumuzda da insanların gösterişe bukadar değer vermelerinin altında herkes için üretilen şeylerin içinde en kişisel olanına ulaşma arzusu yatar.

Lüks herhangi bir tüketim maddesi için ihtiyacı karşılamanın araçsal olarak öneminin ötesinde, o maddenin gösterişli, pahalı ve insanları etkileyici bir özelliğe sahip olması...

NEYE LÜKS DENİYOR?

Lüks köken olarak Luxuria`dan geliyor ve kelime anlamı ise hayatın extraları (extras of life ) yani aslında ihtiyaç olmayan ancak herkesin arzuladığı şeyler. Lüksün metafiziğine bakıldığında lüks tamamen tüketicilerin fantezileri, hayalleri, umutları ile ilgili; hiçbir şekilde fiziksel ihtiyaçları ile ilgili değil. Aslında lüks için bir nevi fantezilerin tatmini de diyebiliriz. Lüks kişilerin duygusal arzularını doyurmakla ilgili.

Lüks kişiye göre değişken bir algı aslında. Bir kişi için lüks olan bir şey başka bir kişi için lüksü tarif etmeyebilir.

Bir markanın lüks olması için farklı, özel, duyuları ve duyguları harekete geçiren,yüksek kalitede yaratılmış, kullanıcılarına ayrıcalık sunan; kendilerini özel hissettiren;sıradanı sıra dışı haline transform etmeyi başarmış olması gerekiyor.

Lüks tüketmenin iki farklı boyutu var. Birincisi zevk almak ki orada son derece kişisel bir durum söz konusu. İkincisiise başkalarının ilgisini, sevgisini çekebilmek, onlarıetkilemek ve çevresinde gözde kişi olmak.